พลาดไม่ได้เลยสำหรับคอหนังสือตัวจริง เพราะงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 45 และงานสัปดาห์หนังสือนานาชาติ ครั้งที่ 15 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ระหว่างวันที่ 29 มีนาคม - 9 เมษายน 2560 ได้นำเสนอนิทรรศการประวัติศาสตร์ครั้งสำคัญ ‘หนังสือที่รฦกงานศพ: มรดกวัฒนธรรมประจำชาติ’ ซึ่งถือเป็นภูมิปัญญาที่อยู่คู่สังคมไทยมานานกว่า 137 ปี
กนกอร ศักดาเดช ผู้อำนวยการสำนักหอสมุดแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม ในฐานะของผู้แทนผู้จัดทำนิทรรศการชุดนี้ ย้อนถึงแนวคิดว่า การจัดทำหนังสืองานศพนั้นเป็นวัฒนธรรมที่สืบทอดมาอย่างยาวนานตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เป็นการสะท้อนให้เห็นว่าความตายนั้นไม่ได้นำมาซึ่งความสูญเสียโศกเศร้าเท่านั้น หากแต่ยังโอกาสที่จะนำความรู้ต่างๆ มาถ่ายทอดสู่สังคมได้ด้วย
“หนังสืองานศพในประเทศไทยจะมีลักษณะพิเศษ คือมีเอกลักษณ์ของตัวเอง มีเนื้อหาที่ดี มีประวัติผู้ตายอยู่ในหนังสือนั้น ที่สำคัญคือไม่ได้พิมพ์มาเพื่อจำหน่าย ทำให้ได้รับความสนใจอยู่ทั่วไป และในระยะที่ผ่านมา แวดวงวิชาการก็ได้นำหนังสืออนุสรณ์งานศพมาศึกษาประวัติศาสตร์สังคมในอดีตที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน”
สำหรับหนังสือที่จะนำมาจัดแสดงนั้นมีมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 โดยเฉพาะหนังสือที่ระลึกในพิธีพระบรมศพของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5, พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6, พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 และพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร รัชกาลที่ 8 รวมทั้งยังจัดทำไฟล์ดิจิทัลและระบบคิวอาร์โค้ดให้ผู้มาเยี่ยมชมสามารถนำไฟล์กลับไปอ่านที่บ้านได้ โดยทั้งหมดไม่มีค่าใช้จ่าย
นอกจากนี้วันที่ 30 มีนาคม 2560 ยังมีการจัดเสวนาหนังสือที่รฦกงานศพ: มรดกวัฒนธรรมประจำชาติ โดยได้รับเกียรติจากวิทยากรคือ ศาสตราจารย์พิเศษธงทอง จันทรางศุ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับหนังสือที่ระลึกงานพระบรมศพ และพระศพ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พีรศรี โพวาทอง จากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งมาให้ความรู้เรื่องสถาปัตยกรรมในงานพระเมรุ และธีระ แก้วประจันทร์ ผู้เชี่ยวชาญในเรื่องการจัดพิมพ์หนังสือที่ระลึกงานศพของกรมศิลปากร ดำเนินรายการโดยรัชนี ทรัพย์วิจิตร โดยผู้ที่เข้าร่วมเสวนาจะได้รับหนังสือที่ระลึกซึ่งพิมพ์มาพิเศษเฉพาะงานนี้เท่านั้น โดยสามารถลงทะเบียนในเว็บไซต์และเฟซบุ๊กของสำนักหอสมุดแห่งชาติ
“หนังสือที่เราพิมพ์แจกครั้งนี้ คือภาพหนังสือที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดพิมพ์ขึ้น ตั้งแต่ปี 2493 ซึ่งเรารวบรวมไว้จัดเป็นนิทรรศการ และจัดพิมพ์เป็นหนังสือเล่มนี้ด้วย ซึ่งเราพิมพ์มาทั้งหมด 1,000 เล่ม แจกเฉพาะผู้ที่เข้ามาร่วมงานเท่านั้น” กนกอรกล่าวทิ้งท้าย
