เขาตอกแป้นพิมพ์ต่อ
หญิงสาวในความคิด
ความคิดในหญิงสาว
บทกวียังไม่จบ
แต่เขาเห็นหญิงสาวแล้ว
(ไม่มีหญิงสาวในบทกวี)
ข้อความข้างต้นเป็นห้าบรรทัดสุดท้ายของบทกวีที่ชื่อไม่มีหญิงสาวในบทกวี ซึ่งพยามบอกกล่าวแก่เราว่า ศิลปินเห็นชิ้นงานศิลปะของตนสำเร็จเสร็จสิ้นก่อนที่จะลงมือสร้างงาน และด้วยวิธีการเช่นนี้คือการสร้างภาพร่างในหัวให้เสร็จสรรพก่อนที่จะสร้างงานขึ้นมาทำให้ภาพในจินตนาการที่ศิลปินต้องการสื่อสารไปปรากฏในจินตนาการของคนเสพได้ชัดแจ้งเช่นเดียวกัน
“ไม่มีหญิงสาวในบทกวี” ของ ซะการีย์ยา อมตยา ทำหน้าที่งานศิลปะชิ้นนั้นได้ดี ในฐานะกวีนิพนธ์ที่พยามยามสื่อสารถึงเสรีภาพ และสันติภาพ ที่เป็นสากล
บทกวีแต่ละชิ้นในรวมบทกวีเล่มนี้ โดยบรรยากาศ เราจะพบเห็นกลิ่นไอสงครามเต็มไปหมด ทั้งสงครามในแผ่นดินไทย และแผ่นดินอื่น ที่กวีได้ทำลายขอบเขตของแผ่นดินออกไป ให้โลกนี้กลายเป็นแผ่นดินของพระเจ้า และเขาก็ส่งเสียงไปถึงพระเจ้า บนบาน และถามไถ่พระองค์ ถึงการประทานสันติสุข และความสงบสุขแก่แผ่นดินที่พระองค์สร้างขึ้น
โอ้แม่จ๋า
หนูเคยอ่านคัมภีร์อัลกุรอาน
พระองค์ตรัสว่า พระเป็นเจ้าจะทรงเคียงข้างผู้อดทน
แล้วเราจำต้องยอมให้ผู้รุกรานบดขยี้แผ่นดิน
อันเป็นที่รักของเรากระนั้นหรือ
เราต้องอดทนให้ผู้รุกรานยึดครองมาตุภูมิของเราด้วยหรือ
(สนามเด็กเล่นของหนูจะมีกับระเบิดไหมหนอ)
บางส่วนของบทกวี “สนามเด็กเล่นของหนูจะมีกับระเบิดไหมหนอ” ชิ้นนี้ไม่ใช่คำถามที่ถ่ายทอดออกมาแบบธรรมดา เพราะนี่เป็นคำถามของมุสลิม(ซะการีย์ยา เป็นมุสลิม) ที่กล้าตั้งคำถามต่อพระเป็นเจ้าของเขา เพื่อแสดงให้เห็นว่า คนสามัญหรือคนทั่วๆ ไป ก็สามารถสื่อสารกับพระเป็นเจ้าได้ อาจไม่ใช่ด้วยความรู้หรือญาณ หรือการวิงวอนใด แต่ด้วยบทกวี
มันเริ่มจากการสรรเสริญความว่างเปล่าที่แสดงออกมาในบท “ความรู้” การเข้าสู่ความเงียบสงบของจิตใจที่ถ่ายทอดผ่าน “กรณีวิวาทกับความเงียบ” นำไปสู่การตั้งคำถามต่อโลก ต่อพระเจ้า ในบท “อะไรสักอย่าง” กวีพยายามตั้งคำถามด้วยใจสงบและไม่มีอคติ เพื่อจะหาคำตอบบางประการในโลกที่กำลังสับสนวุ่นวายไปในทุกพื้นที่ บนพื้นแผ่นดินที่มีการเข่นฆ่ากันไปแทบทุกหัวระแหง เพื่อการไปสู่ดินแดนอันสันติสุขของพระเจ้า
ที่บานประตูเงียบขรึม
ความตายอ้าแขนกว้าง
ต้อนรับอาคันตุกะของพระเจ้า
เรามาจากพระองค์
และยังพระองค์ที่เราคืนกลับ
ลั่นลมที่กุโบร์กำลังออกดอกสะพรั่ง
นวลขาวเหมือนผ้าห่อศพ
(ไม่เห็นดวงตะวัน)
ในกลิ่นไอของอิสลาม บทกวีสื่อสารโดยความเป็นกลาง ไม่ยึดติดถึงแผ่นดินแม่หรือแผ่นดินอื่น กวีนำเสนอให้เห็นว่าทุกพื้นที่ล้วนเป็นดินแดนเดียวกัน และก็ด้วยความหมายนี้ทุกพื้นที่ย่อมปรารถนาสันติสุขเช่นเดียวกัน มิใช่เพียงเท่านั้น ทุกวัย ทุกคน ย่อมต้องการสันติสุขเช่นเดียวกัน เหมือนบทกวีใน “สนามเด็กเล่นของหนูจะมีกับระเบิดไหมหนอ” “ฉันไม่ใช่นักแม่นปืน” “จนกว่าพลทหารคนสุดท้ายจากแนวรบจะกลับมา” เป็นต้น
นอกจากนี้ งานหลายชิ้นในเล่ม ซะการีย์ยาระบุถึงแรงจูงใจ หรือแรงบัลดาลใจที่มาจากงานของกวีอื่น หรือแม้กระทั่งบุคคลในตำนาน เช่น “ที่รัก” “คีตกาลบรรณาการแด่เจ้าชาย” “ฟิลัสฏีน” “ข้ามาตามหาบทกวี” สิ่งเหล่านี้คล้ายเป็นเอกลักษณ์ของงานเล่มนี้ เพราะทำให้เราได้พบกลิ่นไอแปลกใหม่ในบทกวีเมืองไทย เป็นกลิ่นที่เชื่อมโยงและผูกพันกับกวีอื่นๆ ภายนอกประเทศของเรา และทำให้เราได้สัมผัสถึงเรื่องเล่าแบบอื่น ที่แตกต่างไปจากการเล่าเรื่องบ้าน ท้องถิ่นอีสาน กลาง ใต้ เหนือ ที่พบได้มากมายในกวีนิพนธ์ไทยอยู่แล้วในปัจจุบัน
ในแง่ภาษา และความงามทางวรรณศิลป์นั้น ร้องกรองอิสระชุดนี้ก็รังสรรค์ถ้อยคำที่คมคายและสละสลวย มีการเล่นกับสัญลักษณ์ เช่นในบท “จนกว่าพลทหารคนสุดท้ายจากแนวรบจะกลับมา” หรือ “สระใอใม้มลายเสีย” ที่ทำให้งานชิ้นนี้อ่านได้สนุก หลากรส ในส่วนที่ควรจะราบรื่นด้วยถ้อยคำไพเราะก็สามารถทำได้อย่างสละสลวยสวยงาม เช่น “แตรเขาสัตว์เป่าโหมโรงบรรเลง มหากาพย์แห่งการร่อนเร่พเนจร เรือลำน้อยแล่นใบสู่ทะเลกว้าง” (จากบทกวี ฉันควรใช้สีอะไรบันทึกถ้อยคำแห่งความเศร้า) เป็นต้น
ความสละสลวยและคมคายของภาษาช่วยให้สารในสื่อของไม่มีหญิงสาวในบทกวีชัดเจนขึ้น และยังดูลุ่มลึก นุ่มนวล ทำให้อ่านได้อย่างไม่รู้เบื่อ สอดบรรสานกันเป็นสารแห่งกวีนิพนธ์ที่เมื่อเราอ่านแล้วเสมือนดังว่าเราได้กำลังสื่อสารกับพระเป็นเจ้า เหมือนว่าเรากำลังตั้งคำถามถึงพระองค์ว่าเมื่อไหร่หนอที่จะทรงประทานสันติสุขมาสู่พวกเราและพื้นแผ่นดินของพระองค์
โอ้พี่จ๋า
จงออกไปดับเพลิงที่ลุกไหม้แผ่นดินเรา
จงออกไปขับฝูงหมาป่ากระหายเลือด
ไปบอกพวกเขาว่าเรารักสันติภาพ
และไม่ชอบเข่นฆ่ามนุษย์ด้วยกัน
(สนามเด็กเล่นของหนูจะมีกับระเบิดไหมหนอ)
บทวิจารณ์โดย อมรศักดิ์ ศรีสุขกลาง
