ที่นี่…ไร่เล ชุมชนคนปีนเขา โดยนำเสนอการเล่าของกีฬาปีนผาที่เกิดขึ้นในจังหวัดกระบี่ โดยรวมการนำเสนอมุมมองต่อกีฬาชนิดนี้ที่ถูกคนไทยที่มองว่าอันตราย
เรื่องย่อ ผู้เขียน วีระศักดิ์ จันทร์แสง ได้เสนอเรื่องราวกีฬาปีนผาในจังหวัดกระบี่ โดยไร่เลได้มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร จะพบชื่อว่า Dominique Potard และ Francois Burnier เป็นหนังสือไกด์บุ๊ค ในฐานะการปลูกเมล็ดพันธุ์แห่งกีฬาชนิดนี้มาหว่านบนไร่เล ทำให้เกิดกีฬาที่ท้าทายขึ้น
กิจกรรมชนิดนี้ได้เกิดขึ้นในยุโรปเกินศตวรรษ ไร่เลเป็นสภาพเหมือนเกาะอยู่บริเวณอ่าวกระบี่ แต่เดิมไร่เลเป็นชายทะเลร้างไม่มีใครสนใจ มีอาคารบ้านเรือนไม่กี่หลัง แต่มีพื้นเพาะปลูกของคนแถวนั้น โดยเสียงสำเนียงเรียกของคนปักษ์ใต้ว่า “ไร่เล” เมื่อ พ.ศ.2530 ได้มีการบุกเบิกเป็นสถานท่องที่ใหม่ๆ โดยมีเทือกเขาประดับหินหลากชนิด มีผามวยไทย 1-3 แห่งตั้งอยู่ริมหาด
ทุกวันนี้ชื่อไร่เลเป็นที่รู้จักของนักปีนผาทั่วโลก นิตยสารเกี่ยวกับการกีฬาและการผจญภัยกลางแจ้งเกือบทุกเล่มของโลกเคยตีพิมพ์เกี่ยวกับไร่เล กีฬาปีนผาเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยว แต่การสนับสนุนกีฬาชนิดนี้ไม่ถูกสนับสนุน เนื่องจากถูกมองว่าผู้เล่นกีฬาชนิดนี้เป็นคนก้าวร้าว
หลังจากที่คุณวีระศักดิ์ได้ฟังแค่ทฤษฎี จึงอยากลองปีนผาด้วยตัวเอง ในเช้าของวันนั้น ศรุต ฐานะรุ่นพี่รุ่นน้อง ได้เลือกผา Diamond cave ในการปีนผา ซึ่งในช่วงเวลาปีนผา คุณวีระศักดิ์ได้เผชิญอุปสรรคที่ยากลำบากในการปีนผา
บทสรุปที่ผู้เขียนได้นำให้คิดหวนเรื่องราวของสังคมหรือตัวเอง จากบทความ
นานมากแล้วที่ผมไม่ต้องสู้กับอะไรเลย ความบริบูรณ์ของชีวิตในเมือง พร้อมจะตอบสนอง ความต้องการให้เราได้ทุกอย่าง เพียงมีอำนาจซื้อ แต่สังคมบริโภคนิยมเลี้ยงให้เติบโตแต่เพียงร่างกาย ขณะที่หัวใจลีบเล็กลงทุกวัน
ลงกลับจากผาไดมอนด์วันนั้น เพิ่งรู้สึกว่าหัวใจของผมใหญ่ขึ้นมาบ้าง
กีฬาปีนผาแม้จะเป็นที่นิยม แต่กลับถูกมองว่าอันตราย ผู้เล่นมีพฤติกรรมกรรมก้าวร้าว ถึงกระทั่งฝ่ายรัฐไม่ให้การสนับสนุนกับกีฬาชนิดนี้ หากจำต้องยอมรับกับการกระทำของรัฐแล้ว เห็นทีคงต้องเป็นปรปักษ์
กีฬาปีนผา (rock climbing) ควรถูกสนับสนุน เพราะเหมาะแก่การบริหารหัวใจโดยระบบบคาร์ดิโอ ดังตัวอย่าง
สิ่งที่หน้าเศร้าคือผู้มีอำนาจและมีบทบาทในการบริหารบ้านเมือง ทั้งในระดับท้องถิ่นไปจนถึงระดับประเทศ ไม่เคยสนใจใยดีที่จะสนับสนุนส่งเสริมการกีฬาในแขนงนี้เลย ปีนผา จึงเป็นกีฬาเถื่อนที่หลุดลอยอยู่นอกทำเนียบการกีฬาของประเทศไทย
ไร่เลเคยเป็นเหมือนสถานที่แห่งการผจญภัยแห่งนี้ ได้มีการบอกเล่าเรื่องราวของการมีอยู่ และอาจหลงลืมในความทรงจำของผู้คน ผู้คนที่เคยหลงใหลในไร่เล ไร่ที่เคยสร้างความสุขของการปีนผา ดังตัวอย่าง
จะหลงเหลืออยู่บ้างแต่ก็แค่ในความทรงจำของผู้คน
อีกทั้งการยกตัวอย่างของคุณวีระศักดิ์ทำให้เราได้เห็นมุมมองปัจจุบันที่ทุกวันนี้ยังคงเป็นปัญหาระดับสากล อาจจะต้องเริ่มแก้ที่ตัวเราก่อน เพราะปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นพวกเราใช้ในชีวิตประจำ ในการบอกข้างต้นไม่ได้หมายความว่าต้องหยุดใช้สิ่งของพวกนั้น แต่ให้ลดจำนวนลง ดังตัวอย่าง
ความเจริญด้านอุตสาหกรรมทำให้ผู้คนมั่งคั่งและสะดวกสบายขึ้น แต่มันก็แลกมาด้วยเว้าเหว่ขึ้นทางจิตใจของคนในสังคม การได้ออกไปผจญกับความยากลำบากบนหน้าผาสูง จึงเป็นทางหนึ่งของการออกไปค้นหาตัวเองและจิตวิญญาณส่วนที่หายไป
นักท่องเที่ยว ขึ้นข้างต้นแค่นี้ก็พอจะทราบว่าเรื่องเป็นคนต่างชาติ ซึ่งหมายถึงการท่องเที่ยวหรือเล่นกีฬาปีนผายังไม่ค่อยนิยมในหมู่คนไทย จำนวนผู้ที่ต้องการมาปีนผาในไร่เลมักเป็นชาวต่าง มีเปอร์เซ็นต์ที่น่าสนใจ ทำไมคนไทยถึงไม่กล้าเล่น? หรือมีการปลูกฝังอะไรบางอย่างที่ยังคงมีจำนวนคนไทยในเปอร์เซ็นต์ที่น้อย ดังตัวอย่าง
ลูกค้าส่วนใหญ่ถึง 90-95 เปอร์เซ็นต์เป็นฝรั่งต่างชาติ
หากได้ลองคิดเล่นๆว่ามันจะด่แค่ไหนถ้า เราที่เป็นเหมือนเจ้าของถิ่นได้ให้การสนับสนุนคงมีผู้คนหรือเจ้าถิ่นอย่างเราๆ มาเล่น เปอร์เซ็นต์ของจำนวนที่เพิ่มมากขึ้นจะดีขนาดไหน แต่ถ้าเจ้าถิ่นไม่ได้ใช้ประโยชน์ตรงนี้ คงเป็นการทิ้งไว้อย่างน่าเสียหาย เราควรแปลกใจมากกว่านี้หรือเปล่าที่เจ้าถิ่นไม่ใช้ประโยชน์ในสิ่งที่มันก็มีค่ามากพอให้ลงทุนกับมัน ตัวอย่าง
เป็นเรื่องน่าเสียดายอยู่เหมือนกันที่เจ้าของถิ่นยังไม่สนใจจะหันมาใช้ประโยชน์และสร้างคุณค่าจากทรัพย์ในบ้านของตัวเอง
ในการที่ต่างประเทศสามารถติดต่อค้าขายกันได้นั้น ต่างชาติก็มักจะหาดินแดนใหม่ของโลกที่ 3 ในการสร้างความสุขให้กับพวกเขาโดยไม่ได้ยึดอะไรจากเจ้าถิ่นอย่างเรา แต่เขาใช้ประโยชน์ส่วนนั้นในการสร้างดินแดนที่น่าผจญภัยที่ใหม่ของพวกเขา ดังตัวอย่าง
นักปีนเขาจากโลกตะวันตกจึงพากันออกมาค้นหาดินแดนผจญภัยใหม่ในแถบประเทศโลกที่ 3 เพื่อพิชิต – แต่เป็นการพิชิตโดยไม่ยึดครองอะไรเลย
คนที่ยืนมองอาจเห็นว่าเขากลับลงมือเปล่า บางคนที่ปืนผาก็พบความจริงเช่นนั้น ไม่ใช่เพียงบนยอดเขาที่ว่างเปล่า แม้แต่ชีวิตก็เป็นเรื่องที่ปราศจากตัวเอง
ในแง่ของความงามของไร่เล คงไม่แพ้เกาะพีพี เกาะที่ผู้คนชอบมองความงามของทะเล แม้ไร่เลจะขึ้นชื่อเรื่องปีนผา แต่ความสวยงามไม่น้อยกว่าเกาะอื่นๆเลย ดังตัวอย่าง
กล่าวในแง่ของทัศนียภาพ ไร่เลมีความงดงามไม่แพ้แหล่งท่องเที่ยวอื่นใดในกระบี่ ไม่เว้นแม้แต่เกาะพีพี
ผู้มีประสบการณ์การณ์ ยิ่งฟังยิ่งได้ยินเหมือนกับคนผู้นั้นคงเก่งน่าดู แต่คิดในอื่นมุมนึง หากพวกเขาไม่รับฟังความคิดเห็น ยังคงยึดมั่นในคำว่าผู้มีประสบการณ์ มันคงกลายเป็นสิ่งที่น่าเศร้าแทน เพราะพวกเขาก็เปรียบเสมือนคอม คอมที่ไม่รับข้อมูลแล้ว ถึงคอมจะใช้ประโยชน์ได้หลายอย่างแต่ถ้าไม่รับข้อมูลต่อไปคงหาคอมอื่นมาใช้งานแทนที่ ดังตัวอย่าง
ภาระของไกด์อย่างศรุตเพียงแค่คอยคุมความปลอดภัย-ให้เชือกตามจังหวะ ส่วนการเดินทางไปสู่ความสูง ผู้มีประสบการณ์ย่อมไม่ปราณถนาคำพร่ำสอนจากใคร
ถึงแม้ว่าปัญหาของการใช้ของจากอุสหากรรมจะเป็นสิ่งที่ลดทอนได้ยาก แต่ถึงจะแบบนั้นการลดจำนวนยังคงมีอยู่ อีกทั้งภาครัฐควรปรับปรุงการเลือกการสนับสนุนกีฬาให้เหมาะสม หากมีสิ่งที่อันตรายจริงทางรัฐควรแถลงอย่างตรงไปตรงมา ไม่ใช่ปัดหรือทำให้กีฬาชนิดนั้นเหมือนกีฬาเถื่อน ทั้งๆที่ความจริงแล้วมันไม่ใช่กีฬาเถื่อนเลย
บทวิจารณ์โดย ฐิตาภรณ์ จิตนอก
โครงการ อ่าน เขียน เรียนรู้ สู่งานวิจารณ์ ปีที่ 8
