10 รางวัลวรรณกรรมระดับโลกที่ได้รับความสนใจมากที่สุด
รางวัลทางวรรณกรรมทั่วโลกนั้นมีอยู่หลายรางวัลด้วยกัน ทั้งที่เรารู้จักและไม่รู้จัก การได้รับรางวัลใดรางวัลหนึ่งแน่นอนว่ายอมเป็นกำลังใจที่ดีให้แก่นักเขียน เพื่อสร้างผลงานที่ดีและมีคุณภาพต่อๆไป อย่างไรก็ตามรางวัลทางวรรณกรรมต่อไปนี้คือรางวัลที่ได้รับความสนใจมากที่สุดในสายตาผู้คนทั่วโลก
Nobel Prize
รางวัลโนเบล (Nobel Prize) เป็นรางวัลประจำปีระดับนานาชาติ ซึ่งจัดโดยคณะกรรมการสแกนดิเนเวีย พิจารณาผลงานวิจัยหรือความอัจฉริยะและความเชี่ยวชาญที่โดดเด่น หรือสร้างคุณประโยชน์ให้กับมนุษยชาติ ทั้งในด้านวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรม ตามเจตจำนงของอัลเฟรด โนเบล นักเคมีชาวสวีเดน ผู้ประดิษฐ์ไดนาไมท์ โดยก่อตั้งขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1895 แต่การมอบรางวัลในสาขาฟิสิกส์ สาขาเคมี สาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ สาขาวรรณกรรม และสาขาสันติภาพ เริ่มมอบรางวัลครั้งแรกในปี ค.ศ. 1901
การมอบรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพจัดขึ้นที่เมืองออสโล ประเทศนอร์เวย์ ส่วนสาขาอื่น ๆ จัดที่เมืองสต๊อกโฮล์ม ประเทศสวีเดน ผู้ได้รับรางวัลโนเบลในแต่ละสาขานั้นถือว่าเป็นเกียรติยศสูงสุดในสาขาวิชาชีพนั้นๆ
การมอบรางวัลโนเบลจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในวันที่ 10 ธันวาคม โดยผู้พระราชทานคือ สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งราชอาณาจักรสวีเดน ถึงแม้ว่าบางปีรางวัลบางสาขาอาจไม่มีการตัดสิน แต่มีข้อกำหนดว่าระยะการเว้นการมอบรางวัลต้องไม่เกิน 5 ปี สำหรับผู้ได้รับรางวัลจะได้รับเหรียญรางวัลโนเบล ใบประกาศเกียรติคุณ เงินรางวัลประมาณ 10 ล้านโคร์นหรือประมาณ 44 ล้านบาท
Man Booker Prize
เป็นรางวัลสาขาวรรณกรรมที่มอบให้แก่ผู้ที่ได้รับการตัดสินว่าเป็นนวนิยายดีเด่นประจำปีที่เขียนเป็นภาษาอังกฤษ
โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะสนับสนุนให้มีการแปลวรรณกรรมภาษาต่างๆ เป็นภาษาอังกฤษ ซึ่งน่าจะเป็นข่าวดีของคนทั่วโลกที่สามารถอ่านภาษาอังกฤษได้ จะมีโอกาสเข้าถึงและซึมซับวรรณกรรมต่างเชื้อชาติเหล่านี้ ที่เคยมีภาษาเป็นพรมแดนกั้นไว้
เงื่อนไขของหนังสือที่จะได้รับรางวัลก็คือ ต้องเป็นงานวรรณกรรมที่แปลเป็นภาษาอังกฤษและพิมพ์ในสหราชอาณาจักร เงินรางวัล 50,000 ปอนด์จะแบ่งให้กับนักเขียนและนักแปลอย่างละครึ่ง สมกับที่ทั้งคู่ต่างก็เป็นผู้สร้างสรรค์งาน และทำให้งานแปลนี้เกิดขึ้นมาได้
Pulitzer Prize
รางวัลพูลิตเซอร์ (Pulitzer Prizes) เป็นรางวัลของสหรัฐอเมริกา ตั้งขึ้นเพื่อมอบแก่ผู้ได้รับเกียรติสูงสุดระดับชาติในวงการสิ่งพิมพ์ การบรรลุความสำเร็จทางวรรณกรรม และการประพันธ์เพลง บริหารจัดการโดยมหาวิทยาลัยโคลัมเบียในนครนิวยอร์ก
รางวัลพูลิตเซอร์จัดมอบเป็นรายปีแบ่งเป็น 21 ประเภท ในแต่ละประเภทผู้ได้รับรางวัลจะได้รับกิตติบัตรและเงินรางวัล 10,000 ดอลลาร์สหรัฐ ผู้รับรางวัลการหนังสือพิมพ์ในสาขาการบริการสาธารณะจะได้รับเหรียญทองซึ่งมักตกแก่หนังสือพิมพ์มาโดยตลอด แม้จะมีชื่อบุคคลได้รับการกล่าวยกย่องไว้ด้วย
รางวัลพูลิตเซอร์ ก่อตั้งโดยโจเซฟ พูลิตเซอร์ นักหนังสือพิมพ์และผู้พิมพ์โฆษณาชาวฮังการี-อเมริกัน ซึ่งได้มอบเงินจำนวน 2 ล้านเหรียญไว้ในพินัยกรรมแก่มหาวิทยาลัยโคลัมเบียหลังการเสียชีวิตเมื่อ พ.ศ. 2454 เงินส่วนหนึ่งของกองมรดกนี้ได้ถูกนำไปใช้ในการก่อตั้งสถาบันวิชาการหนังสือพิมพ์ของมหาวิทยาลัยในปี พ.ศ. 2456 ได้มีการมอบรางวัลพูลิตเซอร์รางวัลแรกเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2460 ปัจจุบันมีการประกาศรางวัลทุก ๆ เดือนเมษายน การคัดเลือกผู้ได้รับรางวัลดำเนินการโดยกรรมการอิสระ
Neustadt International Prize for Literature
หรือเรียกติดปากกันว่า รางวัลโนเบลอเมริกัน จัดขึ้นทุกสองปีและถือว่าเป็นหนึ่งในรางวัลอันทรงเกียรติที่สุดทางวรรณคดี รางวัลนี้ได้รับการสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยแห่ง Oklahoma และ international literary publication
Hugo Award
รางวัลฮิวโก (The Hugo Award, Science Fiction Achievement Award) เป็นรางวัลสำหรับนักเขียนนิยายแนววิทยาศาสตร์และแฟนตาซีซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติตามชื่อ ฮิวโก เจิร์นสแบค ผู้ก่อตั้งนิตยสารนิยายไซไฟในยุคแรกๆ คือ Amazing Stories มีการมอบรางวัลครั้งแรกในปี พ.ศ. 2498
รางวัลนี้มีการมอบให้ทุกปี โดย The World Science Fiction Society (WSFS) โดยพิจารณาการเสนอชื่อ และลงคะแนนนิยมในงาน World Science Fiction Convention (Worldcon) ซึ่งสมาชิกจะพิจารณาจากผลงานที่ปรากฏในปีก่อนหน้าที่จะมีงาน ทั้งนี้สมาชิกสามารถเลือก "ไม่ลงคะแนน" ให้กับผลงานใดเลยก็ได้ ในบางปีจึงไม่มีการมอบรางวัลเนื่องจากไม่มีผลงานที่โดดเด่นเพียงพอ
Guardian First Book Award
มีการใช้ชื่อรางวัลเช่นนี้เมื่อปี 1999 ก่อนหน้านั้นมีการใช้ชื่อรางวัลว่า Guardian Fiction Prize หรือ Guardian Fiction Award ก่อตั้งขึ้นมาเมื่อปี 1965 เพื่อมอบรางวัลเป็นเกียรติแก่นักเขียนที่มีผลงานประเภทนวนิยายและสารคดี โดยผลงานที่จะส่งเข้าร่วมชิงชัยต้องเป็นงานเขียนของนักเขียนอังกฤษหรือนักเขียนที่พำนักอยู่ในประเทศเครือจักรภพ ซึ่งมีผลงานตีพิมพ์ในสหราชอาณาจักร ทุกปีจะมีการประกาศรายชื่อผู้เข้ารอบสุดท้ายในเดือนพฤศจิกายน และผู้ได้รับรางวัลประกาศในเดือนธันวาคม และเงินรางวัลสำหรับนักเขียนที่ผลงานชนะเลิศ จำนวน 10,000 ปอนด์
National Book Award
รางวัลหนังสือแห่งชาติ (National Book Award) เป็นรางวัลทางวรรณกรรมที่เด่นที่สุดรางวัลหนึ่งในสหรัฐอเมริกา ที่เริ่มขึ้นในปี ค.ศ. 1950 รางวัลหนังสือแห่งชาติเป็นรางวัลประจำปีที่มอบให้แก่นักเขียนชาวอเมริกันกับวรรณกรรมที่ได้รับการตีพิมพ์ในปีก่อนหน้านั้น และรางวัลสำหรับความสำเร็จตลอดชีพ (lifetime achievement award) ที่รวมทั้ง "เหรียญสำหรับผู้มีผลงานทางวรรณกรรมอเมริกันอันดีเด่น" (Medal of Distinguished Contribution to American Letters) และ "รางวัลนักเขียนวรรณกรรม" (Literarian Award) จุดมุ่งหมายของรางวัลก็เพื่อ "แสดงถึงความเห็นในคุณค่าของสิ่งที่ดีที่สุดในวรรณกรรมอเมริกัน, เพื่อเผยแพร่ผู้มีความสนใจในวรรณกรรมให้มากขึ้น และ เพื่อส่งเสริมคุณค่าทางวัฒนธรรมของงานเขียนที่ดีในอเมริกา ในปี ค.ศ. 1988 มูลนิธิหนังสือแห่งชาติ (National Book Foundation) ก็ได้รับการก่อตั้งให้เป็นองค์กรผู้บริหารรางวัลหนังสือแห่งชาติ
รางวัลหนังสือแห่งชาติมีด้วยกันสี่สาขา: นวนิยาย, สารคดี, กวีนิพนธ์ และ วรรณกรรมเยาวชน เดิมมีสาขามากกว่าสี่แต่ถูกยุบเลิกไปหรือรวมเข้ากับสี่สาขาในปัจจุบัน
ผู้ได้รับรางวัลของแต่ละสาขาจะได้รับเลือกโดยกลุ่มผู้เชี่ยวชาญอิสระและอาสาสมัครห้าคน กลุ่มผู้เลือกจะพิจารณาหนังสือเป็นจำนวนร้อยในแต่ละสาขา ประธานของแต่ละกลุ่มประกาศผู้ได้รับรางวัลที่หนึ่งและผู้ได้รับรางวัลอันดับรองในงานประกาศรางวัลที่จัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ผู้ได้รับรางวัลได้รับรางวัลเงินสดเป็นจำนวน $10,000 และประติมากรรมสัมฤทธิ์ ผู้เข้ารอบสุดท้ายได้รับเงินสมนาคุณ $1,000, เหรียญ และประกาศนียบัตร
Bailey's Women's Prize for Fiction
Baileys Women’s Prize for Fiction คือชื่อรางวัลวรรณกรรมที่จะมอบให้กับนักเขียนหญิงไม่จำกัดสัญชาติที่เขียนเป็นภาษาอังกฤษ การประกาศรางวัลมีขึ้นทุกปีซึ่งผมก็อาศัยติดตามรายชื่อผู้เข้าชิงจากรายการนี้ในการทำความรู้จักกับนักเขียนหญิงชื่อใหม่ๆ ที่ไม่เคยได้รู้จัก ปะปนกันไปกับบรรดานักเขียนหญิงที่ดังอยู่แล้วอย่าง Margaret Atwood, Kate Atkinson และ Ali Smith ที่บ้างก็แวะเวียนมาท้าชิง และบ้างก็คว้ารางวัลกลับบ้านไป อย่างในปีล่าสุด (2017) วรรณกรรมที่คว้ารางวัลนี้ไปได้คือ The Power ของ Naomi Alderman นวนิยายแนว dystopian ที่เล่าเรื่องราวของโลกในวันที่อยู่ๆ ผู้หญิงก็ปล่อยกระแสไฟฟ้าจากนิ้วได้ ซึ่งด้วยพลังพิเศษนี้เองก็ได้ส่งให้ผู้หญิงกลายเป็นเพศผู้นำแทนที่เพศชาย
Costa Book Awards
รางวัลประจำปีสำหรับวรรณกรรมภาษาอังกฤษที่ผู้เขียนอาศัยอยู่ในสหราชอาณาจักรหรือไอร์แลนด์ ให้แก่หนังสือ 5 ประเภทคือ นวนิยาย, หนังสือนวนิยายที่นักเขียนเขียนขึ้นเล่มแรก , หนังสือเด็ก , กวีนิพนธ์ และหนังสือชีวประวัติ
Specsavers National Book Awards
รางวัล Specsavers National Book Awards ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 2010 เป็นรางวัลวรรณกรรมที่ได้รับรางวัลเป็นประจำทุกปีสำหรับนักเขียนที่ในประเทศอังกฤษ มีทั้งรางวัลนักเขียนยอดเยี่ยมแห่งปี รางวัลหนังสือเด็ก นวนิยายแนวอาชญกรรม สยองขวัญ
