วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์ เกิดที่กรุงเทพฯ จบการศึกษาสาขาวรรณคดีอังกฤษ จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จากนั้นทำงานในกองบรรณาธิการนิตยสารเมืองโบราณ เป็นบรรณาธิการบริหารนิตยสารสารคดี ตั้งแต่ปี 2533 จนถึงปัจจุบัน มีผลงานเขียนบทความฐานะคอลัมนิสต์และบรรณาธิการจำนวนมาก มีผลงานรวมเล่มอยู่เรื่อย ๆ รวมทั้งความเรียงรวมเล่มที่ร่วมเขียนกับผู้อื่น เช่น “Open Air” ร่วมเขียนกับศักดิ์ชัย กาย และ ปริญญากร วรวรรณ “พิพิธภัณฑ์ช้างเอราวัณ กับศรัทธาของผู้สร้าง : The Erawan Museum : Convergence of Dreams, Faith and Gratitude” ร่วมเขียนกับวิยะดา ทองมิตร และ ศรัณย์ ทองปาน และเป็นบรรณาธิการเล่มของ “ปณิธานหิ่งห้อย ร่วมงานเขียนและบทรำลึก วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ 2498 - 2550” วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์ มีบทบาททำให้นิตยสารสารคดีเป็นนิตยสารคุณภาพเล่มหนึ่งของประเทศไทย ในปี 2554 เขาเปลี่ยนสายงานไปสร้างสรรค์สื่อโทรทัศน์ในตำแหน่งรองผู้อำนวยการองค์การแพร่ภาพและกระจายเสียงแห่งประเทศไทย (ไทยพีบีเอส) ก่อนพ้นวาระช่วงปลายปี 2558 เนื่องจากมีมติเลิกจ้างผู้อำนวยการในขณะนั้น ต่อมาในปี 2559 ไปเป็นผู้อำนวยการฝ่ายข่าวสถานีโทรทัศน์ PPTV และได้ยื่นใบลาออกซึ่งมีผลตั้งแต่ 30 มีนาคม 2561 เขาเคยเป็นเลขาธิการมูลนิธิสืบนาคะเสถียรและรองประธานมูลนิธิโลกสีเขียว โดยเป็นรองประธานมูลนิธิโลกสีเขียว โดยเป็นรองประธานมูลนิธิสืบนาคะเสถียรมาตั้งแต่ 2550